انواع مالیات در ایران

مالیات را می توان با تعاریف مختلفی توصیف کرد. می توان در یک تعریف ساده آن را هزینه ای دانست که افراد جامعه آن را پرداخت می کنند تا هزینه های عمومی جامعه را تامین کنند. یکی از تعاریف مشهور در مورد مالیات، تعریفی است که سازمان همکاری و توسعه اقتصادی ارائه کرده است. طبق این تعریف، مالیات، پرداختی است الزامی و بلاعوض که به اشخاص، موسسات، دارایی ها و … تعلق می گیرد.

در این مطلب قرار نیست تعریف مالیات را برایتان بگوییم، چرا که در مقاله مالیات چیست به طور مفصل به این موضوع پرداخته ایم. در این مقاله ابتدا تعریفی مختصر از مالیات و جزئیات مربوط به آن ارائه می کنیم و خیلی سریع به سراغ معرفی انواع مالیات می رویم. مالیات در ایران مثل کشورهای دیگر جهان انواع مختلفی دارد و به دسته های مختلفی تقسیم می شود. در این مطلب انواع مالیات را معرفی می کنیم و در مورد هر کدام به صورت جداگانه توضیح می دهیم.

چرا مالیات می گیرند؟ چرا باید بپردازیم؟

با تعاریف مالیات آشنا شدیم، اما حالا بد نیست قبل از اینکه انواع مالیات را معرفی کنیم، به فلسفه دریافت و پرداخت مالیات نیز توجه کنیم. چرا مالیات؟

نکته جالب اینجاست که چرایی دریافت مالیات و فلسفه دریافت و پرداخت آن در هر کشور دنیا ممکن است متفاوت باشد. نحوه دریافت مالیات توسط حکومت ها و نرخ آن در جای جای کره زمین مشخص می کند که چرا مالیات دریافت می شود. با یک مثال قضیه روشن تر می شود:

به نظر شما فلسفه و علت دریافت مالیات در کشوری که قوانین آن بر روی دریافت مالیات سنگین از ثروتمندان تمرکز کرده با علت دریافت مالیات در کشوری که به طور یکسان از همه مردم مالیات دریافت می کند یکسان است؟ قطعا خیر.

حتی اینکه مالیات در چه محلی مصرف شود نیز در علت دریافت آن و فلسفه دریافت مالیات تاثیر دارد. برای مثال فلسفه مالیات قطعا در کشوری که بیشتر مالیات دریافتی را در زمینه نظامی صرف می کند با فلسفه آن در کشوری که مالیات دریافتی از مردم را صرف طرح های عمرانی یا آموزشی می کند متفاوت است.

 

انواع مالیات در ایران – منابع مالیاتی به چند دسته تقسیم می شوند؟

2 دسته. منابع مالیاتی در ایران به 2 دسته کلی تقسیم می شوند. هر کدام از این 2 دسته زیر مجموعه های خود را دارند:

1. مالیات های مستقیم
2. مالیات های غیر مستقیم

ذکر این نکته لازم است که مالیات های مستقیم خود به دو دسته مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می شوند. در ادامه توضیحات بیشتری در این مورد ارائه می کنیم.

انواع مالیات های مستقیم و زیرمجموعه آن ها

همانطور که اشاره کردیم مالیات های مستقیم به دو دسته مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می شوند. در بحث مالیات بر دارایی، مبنای محاسبه مالیات، ثروتی است که مودی دارای آن است. اما در مالیات بر درآمد، مبنای محاسبه مالیات، درآمد یک فرد یا شرکت است. همه این موارد با عنوان مالیات های مستقیم شناخته می شوند. در ادامه موارد مالیات بر دارایی را بررسی می کنیم و سپس به سراغ موارد مالیات بر درآمد می رویم.

1 – مالیات بر دارایی

دارایی همه حقوقی است که یک شخص حقیقی یا حقوقی نسبت به اشیا، اموال، املاک و غیره دارد و به او اجازه تصرف مالکانه در این موارد را می دهد. مالیات بر دارایی خود به 2 دسته تقسیم می شود:

• مالیات بر ارث
• حق تمبر

مالیات بر ارث

مالیات بر ارث مهمترین بخش از مالیات بر دارایی است. مالیات بر ارث مالیاتی است که پس از مرگ هر شخص بر دارایی باقیمانده از وی محاسبه و دریافت می شود. این مالیات زمانی دریافت می شود که شخصی فوت می کند و اموال وی قرار است بین وراث تقسیم شود. در چنین وضعیتی دولت نیز از دارایی و ثروت در حال انتقال به وراث مالیات می گیرد.

مالیات حق تمبر

یکی از انواع مالیات های مستقیم که در دسته مالیات بر دارایی تعلق می گیرد مالیات حق تمبر است. این نوع مالیات از طریق الصاق و ابطال تمبر بر اسناد و مدارک از مودی دریافت می شود. مثال این مالیات های حق تمبر، حق تمبری است که روی برگ های چک های بانکی چاپ می شود.

2 – مالیات بر درآمد

مالیات بر درآمد که یکی از انواع مالیات های مستقیم است به 7 دسته تقسیم می شود. همه مواردی که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم مالیاتی است که بر درآمد تعلق می گیرد. این 7 دسته از انواع مالیات بر درآمد شامل موارد زیر هستند:

• مالیات بر درآمد املاک
• مالیات بر درآمد کشاورزی
• مالیات بر درآمد حقوق
• مالیات بر درآمد مشاغل
• مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
• مالیات بر درآمد اتفاقی
• مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف درآمدی

مالیات بر درآمد املاک

منظور از درآمد املاک درآمدی است که از طریق دریافت اجاره کسب می شود. به این درآمد مالیات تعلق میگیرد و دارنده این ملک باید مالیات آن را بپردازد. در واقع درآمد اجاره ملک بعد از کسر شدن 25 درصد از آن (بابت هزینه ها و استهلاک ها) برای تعلق گرفتن مالیات مورد محاسبه قرار می گیرد. البته اگر اجاره یک ملک تنها راه درآمدی شخص حقیقی باشد، تا میزان مشخصی از مبلغ که دولت در مالیات بر در آمد حقوق از مالیات معاف کرده باشد نیازی به پرداخت مالیات بر درآمد املاک نخواهد بود.

البته مالیات بر درآمد املاک تنها شامل اجاره نیست و نقل و انتقال ملک نیز مشمول مالیات محسوب می شود.

در این میان پیشنهاد می کنیم مقاله سپیدار سیستم در مورد مشمولین ارزش افزوده را مطالعه کنید.

مالیات بر درآمد کشاورزی

درآمد کشاورزی نیز از مواردی است که مشمول مالیات است، البته در حال حاضر در کشور ما چنین نیست. طبق قانون مالیات های مستقیم هرگونه درآمد ناشی از فعالیت هایی مثل دامپروری، دامداری، پرورش ماهی، پرورش زنبورعسل، صیادی، ماهیگیری و موارد مشابه نیاز به پرداخت مالیات ندارند.

مالیات بر درآمد حقوق

مالیات بر درآمد حقوق از مواردی است که دارای پیچیدگی های بسیاری است. به طور کلی اگر یک شخص حقیقی برای شخص حقوقی یا حقیقی دیگری کار کند و در مقابل پول دریافت کند، مشمول مالیات بر درآمد حقوق خواهد بود. پرداخت مالیات بر درآمد حقوق به عهده ی کارفرما است، اما این مبلغ در واقع از جیب کارکنان کسر می شود، به این معنی که قبل از واریز حقوق هر شخصی، مالیات حقوق او کسر می شود و به حساب دولت واریز می شود.

البته مالیات بر درآمد حقوق تنها به حقوق هایی که بالاتر از سقف تعیین شده باشند تعلق می گیرد و حقوق های پایینتر از این مبلغ معاف از مالیات هستند.

مالیات بر درآمد مشاغل

مالیات بر درآمد مشاغل به درآمدی تعلق می گیرد که شخص حقیقی با اشتغال به مشاغل تجاری مثل خدمات پزشکی به دست می آورد. در واقع باید از کل فروش کالا یا خدمات مشاغل، هزینه های آن کسر گردد و سپس مالیات آن محاسبه شود. این نوع مالیات به وسیله خوداظهاری تشخیص داده و توسط سازمان امور مالیاتی دریافت می شود.

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

هرگونه فعالیت انتفاعی که توسط شرکت های تجاری یا اشخاص حقوقی انجام می شود مطابق قانون شامل مالیات خواهند بود. از جمع درآمد های موسسات و اشخاص حقوقی مالیات دریافت می شود که به آن مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی گفته می شود.

مالیات بر درآمد اتفاقی

حتی بر درآمدهایی مثل برنده شدن در جایزه ها یا اموال بخشیده شده به یک شخص نیز مالیات وضع می شود. تمام درآمدهایی که از این اتفاقات حاصل می شوند و ادامه دار هم نیستند مشمول مالیات هستند.

انواع مالیات های غیر مستقیم و زیر مجموعه آن ها

مالیات های غیر مستقیم نیز مالیات هایی هستند که ب صورت غیر مستقیم دریافت می شوند. این مالیات ها نیز به 3 دسته اصلی تقسیم می شوند:

• حقوق و عوارض گمرکی
• مالیات بر مصرف
• مالیات بر ارزش افزوده

حقوق و عوارض گمرکی (مالیات بر صادرات و واردات)

به این نوع مالیات، مالیات بر صادرات و واردات نیز گفته می شود، چرا که حقوق و عوارض گمرکی در واقع مالیات هر کشور برای صادرات و واردات کالای مختلف است. این مالیات با عنوان تعرفه های گمرکی مشهور است. حقوق و وعوارض گمرکی از جمله انواع مالیات است که تابع سیست های کلان اقتصادی هستند و تغییر در آن ها می تواند شرایط اقتصادی یک کشور را تغییر دهد. این نوع مالیات تنها یک راه درآمدزایی بی نظیر برای دولت ها نیست، بلکه در بسیاری از موارد برای حمایت از صنایع داخلی استفاده می شود.

مالیات بر مصرف

مالیات بر مصرف از انواع مالیات است که در طول روز بدون توجه به آن در حال پرداخت کردن آن هستیم. زمانی که کالای خاصی تهیه می کنید، در زمان خرید، مالیاتی به همراه قیمت کالا می پردازید. بدیهی است که این مالیات به هر کالایی صورت نمی گیرد و کسانی که این دست کالا ها را بیشتر مصرف  کنند مالیات بیشتری هم می پردازند. این نوع مالیات نیز با اینکه از جیب مصرف کنندگان نهایی پرداخت می شود، اما مسئولیت پرداخت آن به سازمان امور مالیاتی به عهده تولیدکنندگان و فروشندگان است.

مالیات بر ارزش افزوده

برخلاف مالیات بر مصرف، مالیات بر ارزش افزوده از تمامی کالاها و خدمات دریافت می شوند و مصرف کنندگان نهایی باید این مالیات را به همراه قیمت کالا پرداخت کنند. مالیات بر ارزش افزوده در مراحل مختلف به یک محصول یا خدمت اضافه می شود.

سخن نهایی

بحث مالیات در ایران و در بسیاری از کشورهای جهان بحثی بسیار پیچیده است که قوانین جزئیات بسیار زیادی را با خود به دنبال دارد. در این مطلب تلاش کردیم انواع مالیات را به بهترین شکل و در خلاصه ترین شکل و البته در قالب توضیحاتی جامع و مفید ارائه کنیم. اگر شما هم می خواهید اطلاعاتی در مورد انواع مالیات به گفته های ما اضافه کنید، حتما ما را با این کار خوشحال کنید.

 

منبع

 

سایر مقالات کاربرذی